Ooit gehoord van een sportmassage? Indien je veel aan sport doet en dus je lichaam en spieren zwaar belast kun je te kampen krijgen met overbelasting. Een van de meest voorgestelde manieren om overbelasting te behandelen is rust, of gebruik van een sauna. Maar een sportmassage kan je ook helpen om de overbelasting te bestrijden.
Inhoudsopgave
Met behulp van een sportmassage kunnen belangrijke processen die het lichaam herstellen bevordert worden. Een goede massage kan overbelasting van het hele lichaam en lokale overbelasting verhelpen. Dit wordt voornamelijk gedaan door de verbetering van de doorbloeding, waardoor voedingsstoffen en zuurstof beter getransporteerd worden en afvalstoffen worden afgevoerd.
Wat is een sportmassage
Een sportmassage kenmerkt zich doordat er verschillende handgrepen worden uitgevoerd op een ontbloot lichaamsdeel van een sporter met als doel om de conditie van het lichaamsdeel of sporter te verbeteren, de blessure die behandeld wordt te verhelpen of zo min mogelijk last van te hebben.
De handgrepen en massagetechnieken zorgen ervoor dat er prikkels optreden in het lichaam en deze brengen weer reacties op gang wat weer het herstel kan inleiden. Dit komt doordat het lichaam als eenheid werkt, dus stel er worden lichamelijke of geestelijke prikkels op uitgeoefend, dan reageert het lichaam hierop. Indien er een onbalans ontstaat in het lichaam, door overbelasting kunnen er een aantal reacties ontstaan, zoals spierpijn, vermoeidheid, een minder goede doorbloeding, stijfheid en verhoogde spanning. Een sportmassage kan deze reacties wegnemen of verminderen. Een sportmassage is dus in de eerste plaats gericht om sporters weer fit te krijgen, maar kan ook ontspannend werken. Daarom kan het ook geschikt zijn voor niet sporters.
Bij het toepassen van een sportmassage door een sportmasseur worden de volgende processen in gang gezet:
- In de huid en spieren gaan de haarvaten open staan, wat de doorbloeding aanzienlijk verbetert. Door deze betere doorbloeding worden afvalstoffen beter afgevoerd en kan spierpijn voorkomen worden.
- Zuurstof en andere voedingsstoffen weten de spieren beter te bereiken en helpen bij het herstel en opbouw
- De spierspanning neemt af door de inwendige druk van de massage.
Overbelasting oorzaken
Er zijn een aantal oorzaken toe te wijzen aan de overbelasting van de spieren:
- Eenzijdige belasting
- Blessures
- Statische belasting
- Slechte techniek
- Verkeerde uitvoering
- Slechte warming up
- Koude temperaturen
- Chronische belasting
- Vermoeidheid
- Verandering van de oefeningen
- Te veel en intensieve training
- Verkeerde kleding en schoenen
Massagetechnieken
Wanneer een sportmasseur je klachten van overbelasting gaat behandelen heeft hij daar verschillende massagetechnieken voor. Veel gebruikte technieken zijn wrijvingen, knedingen, schuddingen en klopbewegingen. Vaak wordt er tussenstof gebruikt, om het zo comfortabel mogelijk aan te laten voelen voor de sporter en om de wrijving en irritatie te voorkomen. Deze tussenstof kan ook een andere functie hebben, namelijk het realiseren van een betere doorbloeding door vaatverwijding.
Wanneer sportmassage
Wanneer je last hebt van vermoeide spieren en stijve spieren vanwege overtraining kan een sportmassage een uitkomst zijn bij spierpijn. Ga niet naar een sportmasseur als je spierpijn nog erg hevig is of als je spieren nog stijf zijn. Na afloop kan het namelijk minder aangenaam voelen doordat de spieren stijver en pijnlijker kunnen aanvoelen. En onthoud dat je bij een spierscheuring nooit een sportmassage mag. Dit geldt ook als je een ontsteking hebt of wanneer je last hebt van koorts of een wondje hebt op je huid.
De massage zelf wordt vaak de dag na de wedstrijd of training gegeven. Wanneer je een goede cooling down doet kunnen al veel van de afvalstoffen afgevoerd worden waardoor de klachten grotendeels voorkomen kunnen worden. Maar stel dat na een training het vocht en lactaat zich toch ophopen dan kan er toch spierpijn optreden.
Indien de sportbelasting zeer hevig is geweest, zoals bij een marathon, is het verstandig om een sportmassage uit te stellen. Het is dan te adviseren om de spieren eerst rust te gunnen door middel van een ijsmassage.
Werking sportmassage
”Een sportmassage is het toepassen van een complex van handgrepen op een ontbloot en ontspannen lichaamsdeel van een gezonde sportbeoefenaar met het doel om diens lichamelijke conditie te verbeteren, te bestendigen en eventuele nadelige gevolgen van die sport weg te nemen, of deze zo min mogelijk te doen voelen.” (1)
Deze definitie zegt niet veel over het masseren zelf. Massage is dan ook het geven van mechanische prikkels op het lichaam. Deze prikkels zorgen voor reacties in het lichaam en deze moeten leiden tot herstel en homeostase (het in stand houden van het eigen systeem) in het hele menselijke organisme. Maar wat nu de precieze reacties in het lichaam zijn, is vaak onbekend.
Effecten van een sportmassage
De effecten van een sportmassage zijn:
- Een verbeterde doorbloeding.
- Een verbeterde toe- en afvoer van de verschillende weefselvloeistoffen, zowel intracellulaire vloeistof als extracellulaire vloeistof, vloeistof van de bloed en lymfevaten.
- Een verhoging van de permeabiliteit (doorlaatbaarheid) van de vaatwand.
- Een verbeterde stofwisseling (mede door de verbeterde doorbloeding).
- Een verbeterde spierfunctie (door de verbeterde spierdoorbloeding en door beïnvloeding van de spiertonus).
- Een algemene invloed op het welbevinden (krachtgevoel, vermoeidheid, verdieping van de ademhaling, slaapbevordering, stemming en psyche).
- Psychisch effect
Deze effecten ontstaan door de massageprikkels die worden gegeven. De invloed van een massageprikkel kan worden onderverdeeld in verschillende typen :
Mechanisch Effect
Effecten die ontstaan door aanraking op de huid, onderhuid, spieren en pezen, bloed en lymfecirculatie en op gewrichten.
Reflectoir (via het zenuwstelsel)
Aanraking op de huid zorgt voor prikkeling van allerlei receptoren. Beinvloeding van de spierspanning, pijn en de vaatdiameter.
Chemisch-biologisch (weefselprikkelstoffen):
De belangrijkste stoffen zijn histamine en acetylcholine. Deze stoffen hebben een positieve werking op de doorbloeding
Bio-energetische effect
Dit valt niet onder de sportmassage (betrekking op energiestromen, zoals shiatsu)
Psychische verklaringen
Psychische reacties worden veelal verklaard via de hypofyse en het limbische systeem die te maken hebben met onze emoties en motivatie. Bron: (1)
“Afvalstoffen en melkzuur afvoeren door massage”
Over de verschillende effecten van een sportmassage verschillen echter de meningen.
Zo wordt er nog wel eens vermeld dat door middel van massage afvalstoffen en melkzuur uit de spieren in de bloedbaan worden gemasseerd, maar hiervoor is eigenlijk helemaal geen bewijs.
Sterker nog, het zou helemaal niet mogelijk zijn:
Science doesn’t support some ingrained beliefs about massage. ”It can’t push toxins out of the muscles and into the bloodstream,”
JoEllen Sefton, Ph.D., Associate Professor of Kinesiology at Auburn University
“Herstel na fysieke activiteiten.”
Onderzoekers van de Ohio State University bestudeerden en vergeleken de resultaten van 27 verschillende onderzoeken op dit gebied (3). Ze keken hierbij naar de effecten op spierherstel, zowel wat betreft symptomen als sportieve prestatie. Op beide punten waren de uitkomsten niet duidelijk. Case studies, onderzoeken waarbij het (effect van) gedrag van de proefpersonen in het dagelijks leven wordt bekeken, toonden geen voordeel van massage. Er was geen sprake was verbeterde prestaties of herstel betreft. Onderzoeken waarbij de proefpersonen in een gecontroleerd onderzoek werden gevolgd, toonden wel een bescheiden voordeel van massage aan.
Case series provide little support for the use of massage to aid muscle recovery or performance after intense exercise. In contrast, RCTs provide moderate data supporting its use to facilitate recovery from repetitive muscular contractions.
T.M. Best, The Ohio State University
Het verschil tussen een fysiotherapeut en een sportmasseur
Er is nog weleens onduidelijkheid over de taken van een sportmasseur in relatie tot een fysiotherapeut. De sportmasseur masseert alleen de ”gezonde sportman”, sporters die nog last hebben van een blessure zijn namelijk vaak nog onder behandeling bij een arts of fysiotherapeut. Het behandelen van pathologische gevallen (iemand met een ziektebeeld) valt dan ook niet onder het takenpakket van de sportmasseur. Een sportmasseur werkt meer ter preventie van blessures en overbelasting (herstelbevordering). Een fysiotherapeut behandelt als het ware de cliënt in de fase dat deze geblesseerd is.
Taken van een sportmasseur volgens het Nederlands Genootschap voor Sportmassage (NGS):
- Onderzoeken van het bewegingsapparaat met functie testen
- Opstellen van een behandelplan
- Masseren van de cliënt
- Tapen en/of bandageren van de cliënt
- EHBSO toepassen indien dit noodzakelijk is (op het sportveld)
- Voorlichting en advies geven aan cliënten of groepen
- Registreren en gegevens vastleggen van cliënten
Sportmassage kan zowel voor, na als tijdens (de rust van) een wedstrijd of fysieke inspanning gebeuren. Voorafgaand aan een training zal een massage vooral stimulerend van aard zijn. Het lichaam wordt dan vooral geprikkeld en voorbereid op arbeid. Daarbij worden handgrepen wat sneller uitgevoerd. Na het sporten is een massage vooral “sederend” (algehele ontspanning), handgrepen worden dan wat langzamer en wat dieper uitgevoerd.
Conclusie
Het fabeltje dat afvalstoffen uit de spieren in de bloedbaan worden gemasseerd is niet waar, ook al wordt dit nog altijd beweerd. Ook is niet duidelijk of massage herstel na fysieke inspanningen kan bevorderen. In theorie kan een massage zorgen voor veel andere positieve lichamelijke reacties. In praktijk is een massage vaak gewoon lekker en dit alleen kan al een positief effect hebben op het totale welzijnsgevoel.
Referenties
- W. Snellenberg, Handboek sportmassage 2013
- J. D. Crane, D. I. Ogborn, C. Cupido, S. Melov, A. Hubbard, J. M. Bourgeois, M. A. Tarnopolsky, Massage Therapy Attenuates Inflammatory Signaling After Exercise-Induced Muscle Damage. Sci. Transl. Med. 4, 119ra13 (2012).
- Best TM1, Hunter R, Wilcox A, Haq F. Effectiveness of sports massage for recovery of skeletal muscle from strenuous exercise.Clin J Sport Med. 2008 Sep;18(5):446-60. doi: 10.1097/JSM.0b013e31818837a1..
