Opvliegers en gewichtstoename zijn veelgehoorde klachten bij vrouwen tijdens de menopauze. Regelmatig sporten zou volgens recent onderzoek beide klachten verminderen.
Opvliegers
Tijdens de menopauze kunnen vrouwen meer moeite hebben om een toename in gewicht te voorkomen. Met name visceraal vet, of buikvet, komt in grotere mate voor [1]. Vaak onder invloed van onder andere lagere oestrogeen niveau’s. Eerder onderzoek had al aangetoond dat regelmatig bewegen de hoeveelheid buikvet verlaagt, iets wat niet heel verassend is. Gisteren verscheen in het tijdschrift Menopause de resultaten van een nieuw onderzoek waaruit blijkt dat sporten ook kan zorgen dat je minder last hebt van opvliegers [2].
Aan het onderzoek namen 234 niet-actieve Spaanse vrouwen van 45 tot 64 jaar deel. Ze volgden 20 weken lang onder begeleiding een trainingsregime. Na de 20 weken zouden de deelneemsters positieve effecten melden en vertonen die wijzen op verbeterde fysieke en mentale gesteldheid. Ze waren afgevallen en hun conditie en flexibiliteit waren verbeterd. Nogmaals niet heel verassend.
Het aantal opvliegers bleek echter ook verlaagd.
Documented results have shown fewer hot flashes and improved mood and that, overall, women are feeling better while their health risks decrease.
Dr. JoAnn Pinkerton, The North American Menopause Society (NAMS)
Zoveel onderzoeken, zoveel uitslagen
Bovenstaande samenvatting verwijst naar de publicatie die ik zelf echter in de februari uitgave van Menopause niet terugvind. Meer informatie zou hier echter wel handig zijn. Hoe zag die training eruit en hoe zat het met het aantal opvliegers tijdens de training? Hoe verhoudt dit zich bovendien tot eerdere onderzoeken naar de relatie tussen fysieke activiteit zoals sporten en opvliegers?
Bovengenoemde bevindingen komen overeen met eerdere onderzoeken uit 1998 en 2005 [3,4]. Ander, grootschalig, onderzoek uit 2009 toonde echter juist een hoger aantal opvliegers aan bij zeer actieve vrouwen [5]. Dezelfde conclusie volgde uit onderzoeken uit 2007 [6,7]. Onderzoek uit 2004 toonde geen verband tussen fysieke activiteit en het aantal opvliegers [8].
In sommige van deze onderzoeken viel ook regelmatig sporten onder ‘hoge fysieke activiteit’, al vielen daar soms ook zware werkzaamheden onder. De verschillende uitslagen kunnen verder mogelijk veroorzaakt worden door verschillen in leeftijd, al dan niet gebruik van hormoontherapie en andere biologische spelers waarvan de rol nog niet bekend genoeg is [5].
Eerder in de overgang door te sporten?
Ook als je nog niet in de overgang bent, kan een sportief leven invloed hebben op de toekomstige menopauze. Niet zo’n positieve invloed helaas. Regelmatig sporten blijkt uit Japans onderzoek ervoor te kunnen zorgen dat je eerder in de menopauze komt [9]. 3.115 premenopauzale vrouwen werden 10 jaar lang gevolgd. In die tien jaar kwamen 1.790 vrouwen in de menopauze. Vrouwen die wekelijks tussen de 8-10 uur trainden, hadden een 17% hogere kans om op vroegere leeftijd in de menopauze te komen.
Toch is dit geen reden om niet te trainen. Een causaal verband kon niet worden aangetoond. Wel lijkt het volgens de NAMS aannemelijk dat het sporten de hoeveelheid oestrogeen verlaagd heeft wat zou kunnen zorgen voor een vroegere menopauze. Minder oestrogeen zou echter ook de kans op borstkanker verlagen. Een reden waarom vrouwen die later in de overgang komen een hogere kans op borstkanker zouden hebben. Mogelijk nog belangrijker: achterover zitten en met overgewicht de menopauze ingaan, biedt weer een heel ander scale aan risico’s (diabetes, hart- en vaatziekten etc.).
Conclusie: sporten tegen opvliegers?
We kunnen hier dus zoals andere media alleen de samenvatting overnemen, maar ik had graag willen lezen hoe de onderzoekers deze verschillen verklaren. Kan je wel in het algemeen zo’n uitspraak doen over het verband tussen sporten en opvliegers? Ook de rol van hormoontherapie is hierbij nog onduidelijk.
De exacte invloed van sporten op het aantal opvliegers is dus nog lastig te benoemen. Gezien de toename in visceraal vet blijft regelmatig sporten tijdens de menopause echter het advies.
Referenties
- Kanaley JA, Sames C, Swisher L, Swick AG, Ploutz-Snyder LL, Steppan CM,Sagendorf KS, Feiglin D, Jaynes EB, Meyer RA, Weinstock RS. Abdominal fatdistribution in pre- and postmenopausal women: The impact of physical activity,
age, and menopausal status. Metabolism. 2001 Aug;50(8):976-82. PubMed PMID:
11474488. - menopause.org/docs/default-source/default-document-library/exercise-benefits-for-postmenopausal-women-2-17.pdf
- Di Donato P, Giulini NA, Bacchi Modena A, Cicchetti G, Comitini G, Gentile G, Cristiani P, Careccia A, Esposito E, Gualdi F, et al. Factors associated with climacteric symptoms in women around menopause attending menopause clinics in Italy. Maturitas. 2005;52:181–189.
- Ivarsson T, Spetz AC, Hammar M. Physical exercise and vasomotor symptoms in postmenopausal women. Maturitas. 1998;29:139–146.
- ROMANI WA, GALLICCHIO L, FLAWS JA. The Association Between Physical Activity and Hot Flash Severity, Frequency, and Duration in Mid-Life Women. American journal of human biology : the official journal of the Human Biology Council. 2009;21(1):127-129. doi:10.1002/ajhb.20834.
- Whitcomb BW, Whiteman MK, Langenberg P, Flaws JA, Romani WA. Physical activity and risk of hot flashes among women in midlife.J Womens Health (Larchmt). 2007 Jan-Feb; 16(1):124-33.
- Gold EB, Lasley B, Crawford SL, McConnell D, Joffe H, Greendale GA. Relation of daily urinary hormone patterns to vasomotor symptoms in a racially/ethnically diverse sample of midlife women: study of women’s health across the nation. Reprod Sci. 2007 Dec; 14(8):786-97.
- Kemmler W, Lauber D, Weineck J, Hensen J, Kalender W, Engelke K. Benefits of 2 years of intense exercise on bone density, physical fitness, and blood lipids in early postmenopausal osteopenic women: results of the Erlangen Fitness Osteoporosis Prevention Study (EFOPS). Arch Intern Med. 2004;:1084–1091.
- Nagata C, Wada K, Nakamura K, Tamai Y, Tsuji M, Shimizu H. Associations of physical activity and diet with the onset of menopause in Japanese women.Menopause. 2012 Jan;19(1):75-81. doi: 10.1097/gme.0b013e3182243737. PubMed PMID: 21926924.
