Onlangs werd de anorexia special met de documentaire”Emma wil leven” uitgezonden. Het verhaal van Emma’s strijd tegen anorexia.
Inhoudsopgave
Emma wil leven
Emma besloot haar strijd tegen anorexia vast te leggen op film. Of het zou goed aflopen en het zou motiverend werken of het zou slecht aflopen en mensen zouden de vreselijke gevolgen van deze ziekte van dichtbij kunnen zien. Emma stierf in april dit jaar op 19-jarige leeftijd aan de gevolgen van anorexia.
Gistermiddag op de redactie gaf ik aan hier iets over te willen schrijven. Ik had bij Humberto de avond ervoor al wat beelden kunnen zien en die maakten veel indruk. De uitzending zelf nog veel meer.
Het riep bij mij vragen die regelmatig opkomen. Vragen die Emma weer dwingt te stellen. Ik schrijf dit artikel vooral op persoonlijke titel en als vader van een vijftienjarige dochter.
Ook op Anne maakte het de nodige indruk. Zij zal dit artikel dan ook afsluiten met een final thought.
‘Het perfecte plaatje’
Ik ben een fitness blogger, fitness coach en fitness fotograaf. Ik werk op kantoor met fitte mensen, ik coach mensen die fitter willen worden en fotografeer fitte mensen. In al die functies ben ik echter vooral bezig met het uiterlijk van het lichaam bezig en in veel mindere mate met fitheid.
Als fitness blogger schrijf ik continu over manieren om meer spiermassa te krijgen en minder lichaamsvet. Hoe diep ik hiervoor ook moet gaan in onderzoeken in de fysiologie en biologie, zou je het doel zelf nogal oppervlakkig kunnen noemen. Soms moet ik denken aan die poes uit de film Babe die de functies van andere dieren beschrijft en vervolgens over zichzelf zegt:
“I’m here to be beautiful…”.
Als fitness fotograaf leg ik wekelijks mensen in hun beste shape en op de mooiste manier vast om vervolgens trots het resultaat te delen. Een deel van de voldoening komt voort uit het feit dat ik mijn klanten, die hier hard voor gewerkt hebben, zichzelf op een manier kan laten zien zoals ze zichzelf wilden zien. Of mooier zelfs. De meer persoonlijke voldoening is als die van een kind dat een mooie tekening heeft gemaakt en aan zijn moeder laat zien. Het verschil met een tekening echter is dat foto’s het idee geven dat dit de realiteit is. Alsof het voor een ieder haalbaar is op elk moment. Alsof het een ideaal is. Het was echter slechts een momentopname onder ideale omstandigheden. Voor sommigen zijn die momenten er één uit meerderen voor anderen waren ze eenmalig.
Ik stel mezelf dan ook regelmatig de vraag in hoeverre ik invloed heb op het ideaalbeeld van anderen. Zowel persoonlijk, maar ook als onderdeel van het tijdperk waarin iedereen een fitness model/blogger/vlogger wilt zijn om vervolgens te beseffen dat je dan dus de druk hebt om altijd in shape te zijn. Waarin motivational fitness quote’s, de trainingsfilmpjes en het resultaat van die training je timeline overspoelen.
“Jij zou nu ook in de gym moeten zitten of je meals preppen” fluistert zo’n irritant stemmetje je dan in.
Ik vraag me ook vaak genoeg af in welke mate zo’n eventuele invloed schadelijk is en ik welke mate positief. In hoeverre motiveer je mensen om gezonder te leven en in welke laat je ze daarin doorschieten. Ik legitimeer mijn werk met de gedachte dat de schaal de juiste kant op doorslaat.
Ik hoor graag jullie mening daarover.
Fitness, een minder schadelijke eetstoornis?
Nu ken ik persoonlijk meerdere mensen die een eetstoornis hebben vervangen door een passie voor fitness. In een artikel over muscle dysmorphia benoemde ik enkele onderzoeken waaruit blijkt dat dit vaker voorkomt.
Anorexia kan meerdere uiteenlopende oorzaken hebben. Oorzaken die we lang niet allemaal begrijpen. Een thema dat gisteravond meerdere keren terugkwam, is “controle”. Het niet-eten als een manier om controle te hebben daar waar je dat niet kan hebben over andere zaken.
Controle over je voeding-inname is een zeer belangrijk onderdeel van fitness. Ik kan me dus goed voorstellen dat dezelfde behoefte aan controle van een anorexia patiënt vervuld kan worden met een schema gericht op een ‘fitness fysiek’. Een fysiek die (meer) spiermassa vereist. Je bent je er bewuster van dat je bepaalde voedingsstoffen net zo hard nodig hebt als dat je andere beperkt en toch, of juist daarom, een fysiek hebt waar je gelukkig mee bent.
Rosalie wil leven
Een verhaal dat we hier eerder deelden is dat van Rosalie. Fitness was voor Rosalie een onderdeel van haar eetstoornis. De wens om af te vallen, weinig eten en veel trainen resulteerden in een gewicht van 42 kilo op haar 18e. Ze ging een moeilijke strijd aan, maar wist aan te komen tot 74 kilo in twee jaar tijd. Ze bleef zichzelf echter “dik en slecht” vinden en verviel in haar oude patroon. Vervolgens leerde ze met begeleiding een andere invulling te geven aan de term “Fitness”. Klinisch uitgedrukt, betekende dat ze een gezonder alternatief zag om haar doel te bereiken.
Het belangrijkste voor mij is dat ik mij veilig voel bij dit eetpatroon, daarom houd ik dit nu ook vol.
-Rosalie
Hoe fit is fitness nog?
Het toont aan dat het begrip “fitness” ruim genomen moet worden. Fitness is zowel de methode als het ideaalbeeld dat het creëert.
Het kan een methode zijn om calorieën te verbranden die je al te kort komt, maar ook een methode om van zwaar overgewicht af te komen. Het kan een manier zijn om een gezonder ideaalbeeld te krijgen en een gezondere manier om te bereiken. Het kan echter ook een onhaalbaar ideaal creëeren en een obsessieve lifestyle aanmoedigen.
Zoals gezegd, pretendeer ik de antwoorden niet te weten. Ik kan daarvoor ook niet objectief genoeg zijn. Ik denk altijd heel gebalanceerd te zijn als het gaat om mijn eigen ideaalbeeld. Laatst had ik een photoshoot met een outfit uit een game. Ik had de outfit al gezien op een slank model, enigszins vergelijkbaar met het model dat ik gepland had. Toen ik vervolgens hetzelfde kostuum op een ander , voller, model zag was mijn eerste reactie:”Dat is als grap bedoeld”. Ik vond het in ieder geval erg grappig. Toen ik het echter aan mijn dochter liet zien, dezelfde reactie verwachtend, reageerde zij heel anders. Ze vond het niet grappig, maar juist mooier dan het dunnere model. Ze had tenminste “rondingen waar die zouden moeten zitten”. Smaken verschillen, maar het verschil tussen ‘lachwekkend’ en ‘mooier’ was toch wel erg groot.
Food for thought
Fannetiek over Emma wil leven
Met tranen in mijn ogen klap ik mijn laptop dicht. Ik heb zojuist de documentaire ‘Emma wil leven’ gezien op NPO3. Emma heeft anorexia. Of had anorexia. Want Emma is dood.
Van dichtbij laat de documentaire zien hoe een vrolijk, knap en vooral jong meisje slachtoffer wordt van de dodelijkste psychische ziekte die bestaat: anorexia nervosa. De angst om te eten, waarbij het lichaam letterlijk wordt uitgehongerd. Soms als copingmechanisme, soms door onzekerheid, soms door een verkeerd zelfbeeld, soms door een gebrek aan zelfvertrouwen. Soms overleven patiënten de ziekte. Soms ook niet.
Een vriendin belt. ‘ Pfoe, heftig he’. Ze wist dat ik had gekeken. ‘Hoe was het voor jou om te zien’, vraagt ze, wetende van mijn werk in de fitnessbranche, mijn opleiding tot nutritionist en mijn eigen historie met voeding en diëten. Ik antwoord haar met ongeveer dezelfde gedachten die Kenneth hierboven al helder uiteenzette. Zij het dat ik niet kijk door de ogen van mijn 15-jarige dochter, maar door mijn 15-jarige zelf.
Eetstoornissen, body dismorphia en ander eetgestoord gedrag zijn aan de orde van dag, nog steeds. Waar pro-ana websites een aantal jaar terug – naast het hebben van size zero – hoogtij vierden, is het in het huidige tijdperk van social media, photoshop en filter-apps niet veel anders. Dagelijks worden we geconfronteerd met alles wat we niet zijn, en hoe we er niet uit zien. Een gladde putloze huid, wimpers tot aan je neus, ronde billen boven afgetrainde benen en ieder seizoen van het jaar keiharde abs.
Scroll door Instagram en de perfecte plaatjes en maatjes vliegen je om de oren. Kijk je vervolgens in de spiegel zonder perfecte hoek en Sepia filter en ineens zie je wat anders.
Zijn foto’s op onze sociale media van nu anders dan de pro-ana websites van toen? Zetten we anderen met onze perfecte foto’s aan tot ongezond gedrag? Helpen we mee aan de onzekerheid van jonge en vaak vatbare pubers? Sterker nog, doe ik dat ook, door mijn gedrag online? Verandert jouw blik op jezelf door wat je ziet online?
Veel vragen waar ik niet direct antwoord op kan vinden, maar wat ben ik blij dat documentaires als deze worden gemaakt en worden uitgezonden. Laten we de discussie levend houden, waar deze ziekte dit soms niet toelaat, en laten we hardop blijven praten en nadenken.
